سعدی در گلستان اشاره کرده که تحت تربیت « ابن جوزی » قرار گرفته است. برخی گفته اند ابن جوزی مذکور، ابن جوزی اول ( متوفای 597 ) نیست، بلکه نوه ی اوست که همان نام را داشته و در سال 656 کشته شده است. برای اثبات این رأی دلیل خاصی ارائه نشده بلکه صرفاً یک حدس و اظهار نظر است. ولی قرائنی در حکایت گلستان وجود دارد که نشان می دهد ابن جوزی مذکور همان ابن جوزی اول ( متوفای 597 ) است. این قرائن و شواهد ـ در...

سهل انگاری در پذیرش روایات ساختگی و مشکل ساز در متون دینی همواره زمینه¬هایی برای پژوهش فراهم کرده است. از دیر باز ناقلان و پژوهشگران در این راستا فعالیت¬هایی را به سامان رساندند. ابن جوزی متوفی 597ق با تدوین الموضوعات نگاهی خاص به پدیده وضع داشته است. با این پیشینه توقع می¬رود تفسیر زادالمسیر، نیز با همین رویکرد قابل پیگیری باشد، اما در بررسی روایات و اقوال (مندرج در این تفسیر) پیرامون بحث خلقت...

در این پژوهش سعی شده تا جایگاه روایات در تفسیر زاد المسیر مشخص شود. در واقع با بررسی روایات موجود در این تفسیر، به دنبال معیار و ملاک های ابن جوزی در نقل روایات و برخورد وی نسبت به رد یا پذیرش روایات بودیم. از آن جا که ابن جوزی در زمینه ی روایات جعلی کتاب «الموضوعات» را نگاشته و این اقوال را از محدوده ی روایات جدا کرده، بررسی روایات در کتاب تفسیری اش، ارزش مند است؛ از این جهت که معیارها مقایسه ...

تفسیر ابن جوزی یا  «زادالمسیر فی علم التفسیر»، یکی از تفاسیر، نقلی روایی و واعظانه قرن ششم هـ. ق. است. این تفسیر به گفته مؤلف آن، نه خیلی مختصر و نه خیلی گسترده از لحاظ حجم است. این مقاله بر آن است تا روش و جایگاه تفسیر ابن جوزی را بیان کند. تفسیر زاد المسیر ابن جوزی که خلاصه‏ای از تفسیر بزرگ وی به نام «المغنی فی تفسیر القرآن» می باشد، شامل جمیع آیات قرآن است. سبک غالب بر این تفسیر، نقلی و روای...

چکیده علم وجوه و نظائر از قرون اولیه اسلامی مورد توجه دانشمندان حوزه تفسیر و علوم قرآن بوده است؛ اما هیچ تعریفی از آن ارائه نداده‌اند. از آنجا که این علم مربوط به معانی واژگان است، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. اولین کسی که به طور خاص به تعریف این علم پرداخته ابن جوزی (م 597 ق) است. در دوره­های بعد نظر وی توسط زرکشی (م 794 ق) مورد نقد قرار گرفته و تعریف دیگری از وجوه و نظائر ارائه شده است. وج...

تفسیر ابن جوزی یا  «زادالمسیر فی علم التفسیر»، یکی از تفاسیر، نقلی روایی و واعظانه قرن ششم هـ. ق. است. این تفسیر به گفته مؤلف آن، نه خیلی مختصر و نه خیلی گسترده از لحاظ حجم است. این مقاله بر آن است تا روش و جایگاه تفسیر ابن جوزی را بیان کند. تفسیر زاد المسیر ابن جوزى که خلاصه‏اى از تفسیر بزرگ وى به نام «المغنى فى تفسیر القرآن» مى‌باشد، شامل جمیع آیات قرآن است. سبک غالب بر این تفسیر، نقلى و روای...

روایات اهل بیت(ع) از ابتدای تدوین منابع تفسیری مورد توجه مفسران اعم از شیعه ‏و اهل سنت بوده است. مفسران اهل ‏سنت، عملکرد متفاوتی در مواجهۀ با ‏روایات اهل بیت(ع) داشته اند: برخی از آنان به ‏شکل ‏گسترده و با روش منصفانه‌ای به نقل و نقد روایات اهلبیت پرداخته اند؛ اما برخی دیگر علاوه ‏بر مراجعه اندک ‏به این روایات، در نقد آنها نیز به دور از انصاف عمل کرده اند. این پژوهش در پی نشان دادن میزان اقبال ...

قلمرو حکومت عقل بر رد و قبول امور آیا ادیان را نیز در بر می گیرد؟ آیا ایمان حاصل برهان و استدلال است یا منشاء دیگری دارد؟ اگر در ایمان به برهان عقلی نیازی نیست پس منشاء آن چیست؟ در این مقاله پس از بحثی اجمالی در این مقولات به بررسی و نقد نظرات ابن جوزی پرداخته شده است. ابن جوزی – واعظ ، مفسر و فقیه حنبلی – با تأکید بر لزوم عقل و استدلال برای وصول به اعتقاد دینی ، کتاب تلبیس ابلیس را آغاز می ...

خلود اهل نار و عذاب ابدی یکی از بحث های مهم و پیچیده ای است که عالمان دیانت را به خود مشغول داشته است و هریک به مقتضای اصول و مبانی فکری خویش روش متفاوتی برای حل این مسئله و سوالات مطرح دراین باره در پیش گرفته اند، ازجمله اینکه چگونه عذاب ابدی و خلود همیشگی در آتش با رحمت و عدالت خداوند سازگار است و اینکه چگونه ممکن است گناه محدود، عذابی نامحدود داشته باشد، این تفاوت رأی را در نظرات ابن قیم اشع...

این مقاله بر پایه گزارش هایی که ابن جوزی, مورخ, فقیه و واعظ بزرگ حنبلی در آثار متعدد خود آورده است ـ و از این حیث در میان دانشمندان اسلامی بی نظیر می باشد ـ تصویری نسبتا روشن از اوضاع دینی, فرهنگی و اجتماعی خلافت عباسیان در سده ششم قمری در بغداد به دست می دهد. ابن جوزی که تقریبا سراسر سده ششم را در بغداد سپری کرده, گزارش های باارزشی را ارائه می کند, زیرا وی از نزدیک یا شاهد رویدادهای گوناگون رو...